حذف 
موتور خودرو وظیفه تبدیل انرژی حاصل از احتراق به انرژی محرک را دارد تا حرکت خودرو میسر شود؛ برای اینکه موتور عملکرد مناسبی داشته باشد و قطعات فلزی آن به مرور فرسوده نشوند، به انواع روان کننده ها نیاز است که مهم ترینِ آنها روغن موتور میباشد. برخی از وظایف روغن موتور عبارت است از کاهش اصطکاک و سایش قطعات به هم، تمیز نگه داشته شدن داخل موتور و محافظت قطعات در برابر خوردگی.
برای اینکه روغن موتور عملکرد مناسبی داشته باشد، بایستی به طور مداوم کنترل و در زمان لازم تازه شود؛ مناسب بودن کیفیت روغن موتور و عدم انقضای مدت زمان استفاده از آن تاثیر چشمگیری در سلامتی موتور خودرو خواهد داشت.
مراحل چک کردن سطح روغن موتور
برای کنترل روغن خودرو لازم است که وسیله نقلیه خود را بر روی یک سطح صاف پارک نمایید و موتور خودرو را چند دقیقهای روشن نگه دارید تا به دمای عادی کارکرد موتور برسد. حال میتوانید خودرو را خاموش کنید و پس از مدت کوتاهی به سراغ میله نشانگر سطح روغن موتور بروید. به یاد داشته باشید که در شرایط عادی بایستی سطح روغن خودرو بین دو نشانگر MIN و MAX حک شده بر روی میله باشد؛ حال اگر سطح روغن خارج از محدوده فوق باشد، بهتر است که نسبت به تعویض روغن اقدام نمایید.
نکته حائز اهمیت دیگر در بررسی سطح روغن خودرو، رنگ روغن میباشد؛ روغن را به انگشتتان بمالید تا اگر احساس کنید که روغن به شکل ذرات سفت و خشنی است، متوجه شوید که آلوده شده و وقت تعویض آن رسیده است. روغن موتور پس از مدتی مانند قبل شفاف نیست و رنگ آن رو به سیاهی می‌رود. رنگ سیاه روغن موتور دلیل بر این نیست که نیاز به تعویض دارد بلکه رنگ روغن موتور به دلیل جذب آلودگی‌ها پس از مدتی تغییر می‌کند. لازم به ذکر است که اگر روغن موتور پس از مدتی همچنان شفاف باشد و رنگ آن تغییر نکند یعنی به درستی عمل نکرده است.
مطالعه کنید: علت سیاه شدن روغن موتور
چرا روغن موتور باید تعویض شود؟
همانطور که پیشتر گفته شد روغن موتور وظیفه پاکسازی قطعات موتور را بر عهده دارد؛ پاکسازی دوده های حاصل از عملیات احتراق و مواد مضر برای قطعات موتور خودرو باعث میشود که رنگ روغن موتور به مرور زمان تغییر کند و از قدرت پاک کنندگی آن کاسته شود، در نتیجه نیاز به تعویض روغن موتور خواهد بود تا مشکلی برای موتور پیش نیاید.
بازه زمانی مناسب برای تعویض روغن موتور چقدر است؟
روغن موتور با توجه به کیفیت، نوع استفاده از خودرو، ترافیک شهری و سایر پارامترها میتواند عمر متفاوتی داشته باشد؛ اما به طور کلی میتوان گفت که معیار مناسب برای زمان تعویض روغن از نظر برخی مکانیک‌ها به شکل زیر میباشد:
برای روغن موتورهای معمولی بهتر است که روغن موتور از بعد مسافت، بین پنج الی هشت هزار کیلومتر کارکرد تعویض شود و از لحاظ زمانی عمر این نوع روغن موتورها حدود سه ماه خواهد بود. روغن موتورهای سنتتیک از دیگر اقسام روغن موتورها میباشد که عمری بین هشت الی یازده هزار کیلومتر عادل با حداکثر شش ماه ماندگاری دارند.
اجازه دهید که معیار فوق را با یک مثال توضیح دهیم؛ اگر شما از روغن معمولی استفاده کنید و در طول دو ماه مسافتی معادل با هشت هزار کیلومتر رانندگی کنید، با اینکه همچنان مدت سه ماهه به اتمام نرسیده، اما به خاطر میزان کارکرد کیلومتر بایستی روغن ماشین را تعویض نمایید.
نشانه های رسیدن زمان تعویض روغن موتور
با کند شدن عملکرد خودرو، تنبل شدن موتور در سربالایی ها، افزایش کوبش و صدای موتور، تکانهای شدید موتور در حال سکون (به دلیل افزایش اصطکاک بین پیستون‌ها، حلقه‌ها و یاتاقان)، شتابگیری کند و یا روشن شدن چراغ هشدار روغن میتوان به فرا رسیدن زمان تعویض روغن پی برد و دست به کار شد.
لازم به توضیح است که در صورت شنیدن صدای کوبش موتور، علاوه بر تعویض روغن خودرو، بایستی از یک کارشناس خودرو نیز راهنمایی بخواهید تا تمامی معایب خودرو برطرف شود.
روشن شدن چراغ هشدار روغن
اگر چراغ هشدار فشار روغن روشن شود، قضیه را جدی بگیرید چرا که این مسئله نشان دهنده پایین آمدن فشار روغن موتور در مخزن میباشد و عملکرد خودرو با نقص همراه است.
بیشتر بدانید: دلایل روشن شدن چراغ روغن خودرو
تعویض روغن موتور براساس نوع موتور و عملکرد آن
در موتورهای گازوئیلی بهتر است که طبق پیشنهاد کارخانه، روغن موتور را حداکثر به ازای هر پانزده هزار کیلومتر تعویض نمایید؛ این مقدار برای موتورهای توربو نیز برابر حداکثر ده هزار کیلومتر میباشد که عرفا روغن موتور این نوع موتورها را پس از حدود حداکثر پنج هزار کیلومتر تعویض مینمایند. موتورهای دیزل نیز از دیگر انواع موتورهای خودرو میباشد که روغن موتور آنها حداکثر پس از ده هزار کیلومتر کارکرد تعویض خواهد شد.
به یاد داشته باشید که در استفادههای معقول و با سرعت معمولی و مجاز، پیروی از زمانبندی پیشنهاد شده از طرف کارخانه سازنده کافی میباشد؛ اما اگر جزو رانندگانی هستید که عاشق سرعت بالا باشند، بهتر است که روغن موتور وسیله نقلیه خود را کمی زودتر از حد نصاب پیشنهادی تعویض نمایید.
تاثیر شرایط محیطی سخت بر زمانبندی تعویض روغن موتور
زمانبندی تعویض روغن موتور و انجام سرویس‌های دوره‌ای خودرو میتواند تحت‌تاثیر عوامل تشدید کننده بیرونی قرار گیرد و تغییراتی در زمانبندی آن رخ دهد؛ به این نوع زمانبندی که براساس شرایط خاص و سخت برنامه ریزی میشود، زمانبندی سخت‌گیرانه (Severe) گفته میشود که معمولا با همین عنوان در دفترچه‌های راهنمای کاربری خودرو‌ها نیز به چشم خواهد خورد.
اجازه بدهید تا قضیه را با یک مثال توضیح دهیم، با در نظرگیری رانندگی در شرایط آب و هوایی سخت، حمل بار‌های سنگین با خودرو، بکسل کردن خودرویی دیگر و شرایطی از این نوع که باعث تحمیل فشار مضاعف به موتور خودرو میشود، زمان تعویض روغن موتور نیز تغییر خواهد کرد.
ناگفته نماند که زمانبندی سخت گیرانه منحصرا برای استفاده های سنگین از خودرو محدود نمیشود؛ برای مثال فرض نمایید که یک نفر استفاده کمی از خودرو داشته باشد که محدود بوده و در فواصل بسیار کوتاه رانندگی نماید؛ حتی این فرد نیز برای انجام سرویس‌های دوره‌ای خودرو و مخصوصا تعویض روغن موتور آن، باید از زمانبندی سخت‌گیرانه پیروی کند! برای درک بهتر این موضوع، فرد سالمندی را تصور کنید که هر از گاهی برای رفت و آمد به فروشگاه نزدیک منزلش از خودرو استفاده می‌کند. از طرف دیگر توجه داشته باشید که برای رسیدن دمای موتور خودرو به میزانی که باعث تبخیر و از بین رفتن رطوبت متراکم شده در روغن آن شود، به طور معمول پیمودن مسافتی در حدود شانزده کیلومتر مورد نیاز است؛ بدیهی است در چنین حالتی که سفر‌های بیش از شانزده هزار کیلومتر به ندرت صورت می‌پذیرد، خطر ناشی از باقی ماندن و متراکم شدن رطوبت درون روغن موتور نیز به طرز چشمگیری افزایش خواهد داشت؛ بنابراین برای جلوگیری از کاهش عمر مفید موتور خودرو، باید روغن آن را مطابق با زمانبندی سخت‌گیرانه تعویض کرد.
خطرات تعویض نکردن روغن موتور
اگر از تعویض روغن موتور خودروی خود اجتناب کنید با مشکلات زیر رو در رو خواهید شد:
افزایش میزان مصرف سوخت، بیشتر شدن صدای موتور خودرو، کاهش نرمی موتور خودرو و نهایتا از کار افتادن کل سیستم موتور خودرو از جمله مواردی است که در نتیجه غفلت از تعویض روغن موتور خودرو پیش میآید.
آیا انتخاب نوع روغن موتور مهم است؟
روغن موتور با کیفیت بهترین انتخاب برای ماشین است؛ روغنهای با کیفیت پایین پس از مدتی به موتور آسیب می‌زنند پس بهتر است که در هنگام انتخاب روغن موتور خودرو به کیفیت و سازگاری آن با موتور توجه شود. انتخاب روغن موتورهای مختلف در دوره‌های تعویض میتواند آسیب‌های جبران ناپذیری به موتور وارد کند و بهتر است که در انتخاب روغن موتور وسواس زیادی به خرج دهید.
معنای شماره‌های روی روغن موتور
روغن موتورهای معمولی زمانی که گرم می‌شوند روانتر خواهند شد و باید کاری کنند که روغن موتور در اثر گرما بیش از حد روان نشود. برای مثال در عدد 5W30 روی بسته روغن موتور عدد قبل از W درجه ویسکوزیته سرد روغن است و عدد بعد از آن ویسکوزیته گرم روغن را نشان می‌دهد؛ در واقع روغن در حالت عادی وقتی سرد است مانند روغنهای معمولی درجه 5 عمل می‌کند اما زمانی که گرم میشود تنها بیشتر از 30 درجه روان نمیشود. هر چقدر شماره W کمتر باشد ماشین در روزهای سرد و فصل زمستان راحتتر روشن میشود.
از دست ندهید: استاندارد های روغن موتور