حذف 
دما در عملکرد موتور نقش اساسی دارد، اگر در کارکرد خودرو خللی ایجاد شود به سیستم خنک کننده موتور ارتباط دارد. سیستم خنک کننده موتور از گرم شدن خارج از حد موتور جلوگیری کرده و حرارت اضافی را خارج می‌کند، این سیستم دما موتور را در حد نرمال نگهداری می‌کند.
افزایش دما موجب باعث از دست رفتن روانکاوی روغن موتور میشود، و به قطعات مختلف خودرو ضربه وارد می‌کند. به کار بردن سیستم خنک کننده موتور افزایش دما را کنترل کرده و گرمای اضافی که وارد سیلندرها میشود را خارج می‌کند. این سیستم وظیفه مهمی بر عهده دارد و در همه دورهای موتور آن را در شرایط مساعد حفظ می‌کند.
حال ما میخواهیم شما را بیشتر با این سیستم آشنا کنیم پس با رویتا خودرو همراه شوید.
بخوانید: استاندراد های روغن موتور
دمای نرمال موتور چقدر است؟
85 الی 95 درجه سانتیگراد میزان دمای نرمال در یک موتور می‌باشد، یک سوم دما به وسیله این قطعه دفع شده و طی عملکرد ترکیب سوخت و هوا درون سیلندر این گرما خارج میشود. در چنین حالتی دما به 2200 درجه سانتیگراد رسیده و تمام بخش‌های موتور داغ شده و این دما برای سیلندرها که باید 260 درجه بیشتر نباشد بسیار خطر دارد.
اجزاء سیستم خنک کننده موتور
رادیاتور
رادیاتور تشکیل شده از لوله‌هایی ماریچی هستند که به وسیله پره‌های عمودی و افقی پوشش داده شده است، این صفحات میزان محیط موجود برای مبادله حرارت بالا رفته را تنظیم و موجب خنک شدن موتور میشود. مخزنی در رادیاتور قرار دارد که مایع خنک کننده را کنترل می‌کند، و زمانی که دما افزایش پیدا می‌کند و رادیاتور تحت فشار قرار گیرد، اضافه آب وارد این مخزن میشود. وقتی مایع خنک کننده درون رادیاتور کم شود از طریق این مخزن آب لازم فراهم میشود.
مطالعه کنید: شستشوی رادیاتور ماشین
واتر پمپ
این قطعه که در سیستم خنک کننده موتور قرار دارد موجب به جریان انداختن آب در اطراف بلوک موتور و همچنین رادیاتور میشود. نیروی مورد نیاز واتر پمپ از طریق میل لنگ موتور گرفته میشود، و از طریق پروانه آب را در فشار و سرعت بسیار بالا وارد مجاری سیستم می‌کند.
ترموستات
ترموستات موجود در سیستم خنک کننده موتور مانند یک شیر خودکار عمل کرده و جایگاهش بر روی سیلندر می‌باشد. وقتی دما در حد نرمال باشد ترموستات دریچه‌اش بسته است، ترموستات در حالت عادی مانع ورود آب به قسمت رادیاتور میشود. جیوه‌ای که در ترموستات قرار دارد در دمای معین انبساط پیدا کرده و موجب میشود دریچه ترموستات باز شده و مایع خنک کننده پایین‌تر از حد معمول رفته و انقباض پیدا می‌کند. با منقبض شدن جیوه موجود در ترموستات فنری که در سیستم وجود دارد دریچه ترموستات را می‌بندد.
پروانه خنک کننده
در بیشتر خودروها از فن برقی استفاده میشود، با نصب آن در مقابل رادیاتور در هنگام افزایش دما و باز شدن دریچه ترموستات و جریان پیدا کردن آب موجب خنک شدن پایین آمدن میزان دما میشود. پروانه خنک کننده موتور با سرعت بالا به صفحه رادیاتور دمیده و دمای مایع خنک کننده را کاهش می‌دهد.
عیب‌یابی سیستم خنک کننده
گام اول پایین بودن سطح مایع خنک کننده
کنترل سطح مایع خنک کننده خودرو به وسیله مخزنی که در کنار رادیاتور انجام میشود، به این نکته توجه داشته باشید که هنگام گرم شدن بیش از حد رادیاتور درب آن را باز نکنید. در صورت باز کردن موجب ضربه زدن و سوراخ شدن رادیاتور و شیلنگ میشود.
گام دوم خرابی فن
در صورتی که در سیم مشکل ایجاد شود فن‌های خنک کننده خودرو از کار بیفتند و یا بروز این مشکل موجب میشود فن به خوبی دور نگیرد.
گام سوم خرابی ترموستات
وقتی ترموستات در زمانی طولانی کار کند ضعیف شده و به درستی باز و بسته کردن ورودی و خروجی آب را انجام نمی‌دهد. وقتی که مسیر آب به خوبی عکس العمل انجام ندهد، در زمان مناسب گردش آب و خنک‌سازی صورت نمی‌گیرد.
گام چهارم فشنگی
زمانی که در سنسور نقصی به وجود بیاید فرمان مناسبی از طرف فشنگی یا سنسور دمای آب دریافت نمی‌شود، و موجب بالا رفتن بی‌دلیل مایع خنک کننده خودرو میشود.
گام پنجم عملکرد ضعیف واتر پمپ
واتر پمپ پس از گذشت زمان کاردش پایین می‌آید و موجب نقص در تسمه بوجود آمده، و چرخش پروانه به خوبی انجام نمی‌شود. در صورتی که پروانه کار خود را به درستی انجام ندهد در گردش آب مشکل به وجود می‌آید.
گام ششم خرابی فشنگی مربوط به آب
در بعضی مواقع خراب شدن فشنگی که مرتبط با آمپر دمای آب باشد به راننده اطلاعات درستی نمی‌دهد، در راننده متوجه بالا رفتن دما نمی‌شود.
گام هفتم ضعیف بودن اتصال بدنه
در بخش‌های مختلف بدنه همه خودروها نقطه اتصالی قرار دارد که به قطب منفی مرتبط به باتری خودرو وصل می‌باشد.
گام نهایی خرابی موتور خودرو
وقتی واشر سر سیلندر خودرو و اگر تاب بردارد موجب وارد شدن آب به داخل سیلندر میشود، آبی که در این قسمت قرار دارد در زمان احتراق بخار شده و از اگزوز خارج میشود. راننده با مشاهده بخار و رطوبت در گاز خروجی اگزوز متوجه این خرابی میشود.
مطالعه کنید: علت بیرون زدن اب از درب رادیاتور
علائم خرابی سنسور خنک کننده خودرو
بررسی چراغ چک خودرو
زمانی که چراغ چک خودرو روشن شود نشان دهنده خرابی خنک کننده خودرو می‌باشد. وقتی خودرو را به کامپیوتر متصل کننده از طریق مدار سنسور تشخیص داده میشود، سیستم چراغ چک موتور را روشن کرده و مشخص می‌کند خودرو شما نیاز به چک کردن دارد.
پیمودن مسافت کم و افزایش مصرف خودرو
نقص در خنک کننده خودرو سیگنالی به کامپیوتر ارسال کرده و موجب کنترل نادرست فشار سوخت در خودرو میشود. در این نوع عیب خودرو میزان مصرف سوخت بالا رفته و خودرو مسافت زیادی را طی نمی‌کند.
خارج شدن دود سیاه از لوله اگزوز
وقتی که به درستی سیگنال از خنک کننده به کامپیوتر ماشین ارسال نشود، سوخت موجود احتراق خودرو را با مشکل مواجه می‌کند. وقتی میزان سوخت افزایش پیدا کند در لوله اگزوز سوخته شده و باعث ایجاد دود سیاه میشود، این دود سیاه نشان می‌دهد خنک کننده خودرو دچار مشکل شده است. اتفاقات زیر نشان دهنده این خرابی می‌باشد:
- وقتی اطلاعات درستی از خنک کننده موتور به دیاگ ارسال نشود، موجب مخلوط شدن سوخت و هوای درون موتور میشود و موتور این اتفاق را نادرست ارزیابی می‌کند.
- وقتی سوخت و هوای موتور با هم متناقض باشند و این سوخت زیاد شود، این مصرف بالای سوخت در محفظه احتراق قادر به درست سوختن نیست. در اینجا اگزوز خودرو دود سیاه خارج می‌کند و این نشان دهنده این است که سوخت در لوله اگزوز می‌سوزد.
- وقتی مقدار دود و سیاهی که از اگزوز بیرون بیاید زیاد باشد، حتما خودرو را خاموش کرده و به تعمیرگاه مراجعه کنید.
بخوانید: عیب یابی کولر خودرو
گرمای بیش از حد موتور
دلیل دیگر خرابی خنک کننده خودرو داغ کردن بیش از حد موتور خودرو است، و این زمانی اتفاق می‌افتد که مایع خنک کننده افت کند. در اینجا سنسور به طور منظم عمل نکرده و فن که در قسمت پشت رادیاتور قرار دارد، این گرما را با چرخش خود کاهش می‌دهد. فن موجود در سیستم خنک کننده به وسیله برق کنترل میشود و به سیگنال کامپیوتر و پیام ارسالی وابسته می‌باشد. در صورتی که فن پیام نادرست به طرفش ارسال شود، روشن نشده و همین اتفاق موجب گرم شدن موتور خودرو میشود. خودروهایی هستند که دارای فن جداگانه برای خنک کننده خودرو دارند، البته بقیه فقط یک سیستم خنک کننده خودرو را استفاده می‌کنند.
کاهش قدرت موتور و آتش سوزی
سوخت باید ترکیب درستی برای بالا رفتن عملکرد موتور داشته باشد، موارد بسیاری می‌باشند که بر وارد شدن سوخت و مدت زمان احتراق تاثیر گذار می‌باشند. دمای موتور بسیار اهمیت دارد که به وسیله سیستم خنک کننده موتور دما کنترل میشود. در صورتی که خنک کننده دمای پایین را نشان دهد موجب شده سوخت بیشتر از حد استاندارد غنی شود. در مقابل نشان دادن دمای بالا این ترکیب سوخت کاهش پیدا کرده و در این حالت سوخت کافی به موتور نمی‌رسد. وقتی این سوخت به طور کافی به موتور ارسال نشود، موجب انفجار موتور شده و یا موتور ریپ می‌زند.
چگونگی تشخیص خرابی سیستم خنک کننده موتور
وقتی دستگاه دیاگ در دسترس داشته باشید به راحتی می‌توانید در منزل نقص سنسور را تشخیص دهید. در صورت نداشتن دستگاه دیاگ به مکانیکی مراجعه کنید. وقتی که شروع به استارت زدن کنید و در دمای عادی خودرو روشن نشود، نشان می‌دهد سیستم خنک کننده موتور دچار نقص شده است. برای این تشخیص می‌توانید نشتی گاز را بررسی نمایید و اگر نشتی وجود نداشت، به خراب بودن خنک کننده شک کنید. دو سیم در سنسور خنک کننده وجود دارد که به وسیله اهم کنترل میشود، جهت چک کردن اهم از مولتی متر دیجیتالی استفاده نمایید.
روشی ساده برای تشخیص خرابی سیستم خنک کننده موتور:
- جای سیستم خنک کننده را در دفترچه راهنمای اتومبیل خود پیدا کنید.
- فیش قرمز را به انتها و فیش مشکی را به سطح فلزی متصل کنید و سنسور مولتی متر دیجیتال را به سیستم مایع خنک کننده متصل شود.
- اکنون ارقامی بر روی دستگاه مولتی متر می‌آید.
- با روشن کردن موتور اجازه دهید چند دقیقه کار کند.
- ببینید چه اطلاعاتی از طریق دستگاه مولتی متر برای داغ بودن موتور داده میشود.
- اینکار را تا زمانی که موتور داغ نباشد ادامه بدهید.
- میزان خرابی را می‌توانید با تفاوت میزان کاهش خاموش بودن خودرو و یا بالا بودن آن مشخص کنید.
- مشخص کنید که میزان اهم در مقدار حداقل و حداکثر بیش از 200 اهم است.
- در صورت بالا نبودن 200 اهم باز هم سیستم خنک کننده موتور دچار نقص میشود.
سیستم خنک کننده موتور دمای موتور را نظارت می‌کند، و این سیستم از طریق مقاومت الکتریکی مایع خنک کننده را مورد بررسی قرار می‌دهد. در صورتی که کامپیوتر دمای بالای موتور را نشان دهد، موجب کاهش تنظیمات در موتور میشود. با انجام بررسی‌های لازم عیوب احتمالی را تشخیص داده و مانع افزایش دما در موتور می‌شوید.
شایع‌ترین علائم خرابی سیستم خنک کننده موتور
- گرمای بیش از اندازه موتور
- به سختی خودرو استارت می‌خورد
- بنزین زیاد مصرف میشود.
- بررسی چراغ چک روشن موتور و فن‌ها به خوبی کار نمی‌کنند.
هنگام بروز هر کدام از موارد به مکانیک مراجعه نمایید و این مشکل را حل نمایید تا مشکلات بیشتر نشود. برای اینکه از بالا رفتن آمپر آب جلوگیری کنید باید سیستم خنک کننده سالم باشد، و حتما مایع درون آن را چم کنید. در زمان رانندگی به آمپر توجه نمایید و در صورتی که دمای موتور افزایش پیدا کرد برای اینکه موتور جوش نیاید کارهای لازم را انجام دهید. اگر متوجه شدید فن کار می‌کند ولی دمای موتور رو به افزایش است، ممکن است آب کم باشد در اینجا موتور را خاموش کرده و هر چند لحظه یک استارت بزنید. در این حالت 3 حالت پیش می‌آید:
- وجود هوا در سیستم
اگر در این سیستم هوایی وجود داشته باشد، مانع گردش آب میشود و در اینجا دمای موتور بالا می‌رود.
- قفل کردن ترموستات
برای تشخیص به رادیاتور دست زده و چک کنید دما در چه حدی است، و در صورتی که رادیاتور سرد باشد ولی آمپر دمای بالا را نشان می‌دهد یعنی ترموستات قفل کرده است. در چنین حالتی خودرو را خاموش کنید و ترموستات را عوض کنید. وقتی مایع خنک کننده زود عوض نشود و همچنین جرم درون سیستم موجب قفل کردن ترموستات میشود.
- مسدود کننده رادیاتور
برای اینکه رادیاتور چرم نداشته باشد به رادیاتور ساز مراجعه کنید. با بررسی سیستم مشخص می‌کند رادیاتور چه میزان جرم گرفتگی دارد. وقتی رادیاتور جرم داشته باشد آب به راحتی گردش نمی‌کند و مانع خنک شدن موتور میشود. در زمان‌های معمولی به دلیل اینکه فشاری بر روی موتور نیست مشخص نمی‌شود، و در زمان فشار بالا بر روی خود رو خرابی معلوم میشود.